Çalışan Verimliliğini Ölçmek ve Değerlendirmek İçin Kullanabileceğiniz 12 Yöntem

Kişilerarası karşılaştırmaya dayalı formüllerden biri olan kolay sıralama, uygulaması en kolay yöntemler arasında yer alır ve tüm çalışanların rastgele sıralaması ilkesine dayanır. Buna göre; Yönetici, en uygun çalışanları en üste yazarak yeni bir liste hazırlar ve çalışanları makul bir değer sırasına koyar. Kolay sıralama sistemi her ne kadar kolay olsa da derinlemesine analiz içermediğinden ve subjektif olduğundan çoğu zaman sınırlı avantajlar sağlar.

Bir diğer kişiler arası karşılaştırma işlemi olan ikili karşılaştırma, her çalışanın diğer tüm çalışanlarla karşılaştırılmasına dayanan bir sistemdir. Buna göre ikili karşılaştırma setlerinde çalışanlar ayrı ayrı puanlanmaktadır. Tüm çalışanlar arasında aynı süreç uygulanıyor ve en yüksek puanı alan kişi aynı zamanda en iyi performansa sahip çalışan olarak değerlendiriliyor. Aslında faydalı bir yöntem olmasına rağmen çok sayıda çalışanı olan işletmeler için geçerli değildir. Ayrıca bazı sonuçlar, kolay karşılaştırma gibi subjektif ve yanıltıcı olabilir.

Yaygın performans yöntemlerinden biri olan grafik değerlendirme, çalışanların belirli standartlara göre ve kendi nitelikleri kapsamında değerlendirilmesine yardımcı olan bir sistemdir. Karşılaştırma yöntemlerinden farklı olarak oldukça eski ve defalarca test edilmiş sayısal standartlara dayanmaktadır. Çalışanların yaptıkları işe ilişkin kriterlere göre değerlendirilmesine yardımcı olan bu sistem, temel iş becerilerinin anlaşılmasını kolaylaştırması ve küçük veya büyük ölçekli işletmelere uyarlanabilmesi nedeniyle oldukça kullanışlıdır.

Yaygın performans standartlarından bir diğeri olan davranış temelli değerlendirme, sıklıkla grafik derecelendirmelerle birlikte kullanılır ve çalışanların iş performanslarından ziyade çalışma ortamındaki eylemlerine dayanır. Buna göre çalışanların kendilerinden beklenen davranışları nasıl ve ne ölçüde karşıladıkları değerlendirilmektedir. Makul temel sorumluluklar ve görevler çerçevesinde yapılan değerlendirme, işyerine kimin daha fazla değer kattığının belirlenmesinde büyük değer taşımaktadır.

Çalışan davranışlarındaki aksaklıkların belirlenmesine, iyileştirilmesine ve ortadan kaldırılmasına odaklanan davranış gözlem ölçekleri, performans hedeflerine ulaşmada kesinlikle etkili bir sistemdir. Çalışanların hangi konularda yetersiz olduğunun tespit edilmesi ve eğitim, iş ve iş planı gibi sonraki adımların buna göre düzenlenmesi açısından faydalıdır. Ayrıca bazı şirketlerin çalışanların gelişimine gerçek kaynaklar yatırmasına da yardımcı olur.

Davranış gözlem ölçeklerinin bir parçası olan grup çalışması ölçümleri, özellikle birlikte çalışmanın değerli olduğu işletmeler için en değerli bilgiler arasında yer almaktadır. Personelin sağladığı uyum ve başarı ne kadar yüksek olursa, personeli oluşturan çalışanların şirkete maliyeti de o kadar büyük olur. Ayrıca bazı durumlarda personel çalışması sırasında bireylerin üstlendiği görevler, fikir alışverişinde bulunma, ortak bir hedefe hizmet etme ve ekibi koordine etme gibi adımlar da çalışanlar puanlanırken değerlendirilen kriterler arasında yer alıyor.

Genellikle liderlik niteliklerini belirlemek için kullanılan kritik olay formülü, çalışanların iş başında gözlemlenmesine, başarılı ve başarısız anlarının tespitine dayalı bir değerlendirme sistemidir. Bu sistemde kişinin bireysel özelliklerinden ziyade işe yatkınlığı ve alanındaki yeterliliği ön planda tutulmaktadır. Özellikle lider pozisyonu için çalışanın performansının değerlendirilmesi gerektiğinde kullanılır ve çalışanın baskı altında nasıl davranacağının önceden anlaşılmasına yardımcı olur. Bu sayede şirketler, doğru durum için en ideal adayı seçebilir ve stresli durumlarla baş edebilecek yöneticiler yetiştirebilirler.

Bu formülde işle ilgili belirli davranışları açıklayan örnek cümleler yazılıyor ve her cümle bazında çalışan performansı ölçülüyor. Örneğin; ‘Müşterilerle hızlı iletişim halindedir’ veya ‘işin eksikliklerini iyileştirmeye çalışır’ gibi cümleler üzerinden genel bir değerlendirme yapılır. Belirsizlik ve subjektiflik içeren kelimeler kullanılmadığından objektif ölçüm yapılması açısından değerli bir sistemdir. Ancak hazırlanması zor olduğundan tercih edilmeyebilir.

Bu sistem çalışanların ve yöneticilerin ortak hedefe hizmet etmesini sağlamak amacıyla uygulanmaktadır. Değerlendirme, çalışanların ve yöneticilerin şirketin hedeflerine ulaşmasına ne ölçüde katkıda bulunduğunu belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu nedenle genellikle belirli dönemlerde tekrarlanır ve karşılıklı tartışılarak değerlendirme kayıt altına alınır. Bu sayede süreç sonunda hem çalışan hem de yönetici sonuçları değerlendirilerek geleceğe yönelik hedeflere yönelik daha etkili bir plan hazırlanır.

Tüm yöntemler arasında en çok kullanılan ve etkili olan yöntemdir. Çalışan davranışı; Yöneticiler, astlar, üstler, diğer çalışanlar, müşteriler, tedarikçiler gibi birçok katılımcının esas alındığı değerlendirme mantığına dayanmaktadır. 360 derece performans değerlendirmeleri kapsamında; Liderlik, kendini geliştirme, görev yönetimi, astlara katkı sağlama, problem çözme ve bağlantı kurma gibi birçok temel konu inceleniyor. Bu nedenle oldukça kapsamlı ve detaylı olup gerçek performans artışı sağlaması açısından da son derece faydalıdır.

Zaman yönetimi genel olarak 360 derece performans araçları içerisinde yer alsa da bazen farklı bir bilgi olarak da incelenebilmektedir. Özellikle büyük ölçekli işletmeler için makul görevleri zamanında yerine getirip getirememek karlılıklarını yakından etkileyen bir konudur. Bu nedenle çalışanlar birçok kriterin yanı sıra etkin zaman yönetimi becerilerine göre de değerlendiriliyor. Birden fazla aracı aynı anda kullanmak ve her birinde başarılı olmak, çalışan performansını olumlu yönde etkileyen temel kriterler arasında yer alıyor.

Bunların yanında; İş zekası ve bilgi analitiği ölçümleri de çalışanların performansı hakkında detaylı bilgi elde etmek için faydalı bir prosedürdür. Temel olarak iş geçmişi verilerinin incelenmesine ve iş tamamlama, proje sonlandırma ve planlama gibi çalışanların performanslarının analiz edilmesine yardımcı olur. Çoğunlukla kimin hangi duruma daha uygun olduğunu belirlemek için veya terfi aşamalarında kullanılır.